Het complete verhaal over houtstook

Twijfel je of je nog wel verantwoord kunt genieten van je haard of kachel? Vraag je je af of houtstoken echt zo slecht is als sommigen beweren? Zie je door alle informatie het bos niet meer en wil je gewoon duidelijkheid?

Je bent niet de enige. Er wordt veel gezegd en geschreven over houtstook. Er zijn zelfs gemeenten die houtstook willen verbieden. Maar wat is het complete verhaal over houtstook? En is een drastisch besluit zoals een stookverbod echt nodig?

Als kennisplatform nemen we je mee in de feiten.

We willen we je volledig informeren. Op die manier kun je een compleet beeld vormen en een verstandige keuze maken.

Er zijn andere, kansrijke alternatieven die veel winst kunnen opleveren voor een betere luchtkwaliteit. Houtstoken kan namelijk op een schonere, efficiëntere en betere manier.

Het Milieu Centraal experiment: een volledig beeld van een avond hout stoken?

Laten we het eerst hebben over het houtstook experiment, uitgevoerd door Milieu Centraal. In het experiment wordt in de woning van de familie Boon getest hoeveel fijnstof er vrijkomt bij een avondje rond het vuur.

“Mogen wij testen hoe ongezond jullie kachel is?”, werd er gevraagd aan de familie. Vervolgens werd in kaart gebracht hoeveel fijnstof er vrijkomt bij een avondje stoken.

De conclusie? Met vier uur stoken kwam er ‘gemiddeld’ 28 milligram vrij uit de schoorsteen. Het resultaat was te zien in een weckpot vol met fijnstof.

Hout stoken in perspectief

Hoewel het experiment veel media-aandacht kreeg en vooral de negatieve kanten van houtstook belichtte, is het beeld minder zwart-wit dan het lijkt. Elk verhaal heeft twee kanten.

In de tabs hieronder zetten we het experiment van Milieu Centraal en het perspectief vanuit Beterstoken onder elkaar. Op die manier krijg je een completer beeld van het experiment en de conclusies die daaruit volgen.

Klik op de tabs om ze open te klappen.

Gebruikte houtkachel

Milieu Centraal

Bij het experiment wordt een houtkachel gebruikt die +/- 40 jaar oud is.

Het resultaat van het experiment? Bij een avond stoken van vier uur komt de fijnstof uit op 28 gram.

Beterstoken
De gebruikte kachel is niet representatief voor moderne verbrandingstoestellen. Deze stoten namelijk maximaal 8 gram per 4 uur uit, in werkelijkheid zijn veel toestellen nog veel schoner.
Gebruikt hout

Milieu Centraal

Bij het experiment wordt ongekloofd Douglas-hout gebruikt.

Beterstoken

Douglas-hout (naaldboom, veel hars) levert geen optimale en schonere verbranding op.

Bij normaal stookgedrag wordt goed gedroogd en gekloofd loofhout gebruikt.

De rook- en fijnstofuitstoot wordt hierdoor geminimaliseerd.
Hout toevoegen aan houtkachel

Milieu Centraal

Tijdens het experiment is iedere 10 minuten hout toegevoegd.

Beterstoken

Door het hout zo vaak toe te voegen en de deur open te trekken, komt er veel meer rook in de woonkamer. De fijnstofwaarden stijgen onnatuurlijk hoog.

Bij normaal stookgedrag wordt hout om de 45 tot 60 minuten bijgevuld, afhankelijk van het toestel. De fijnstofwaarden blijven hierdoor lager.
Schoorsteenkanaal

Milieu Centraal

De houtkachel die bij het experiment gebruikt wordt, is voorzien van een onjuist schoorsteenkanaal. Deze mondt niet boven de nok uit.

Beterstoken

De schoorsteen in het experiment mondt zo laag uit, dat rookgassen kunnen terugslaan in de woning.

Bij een goed geïnstalleerde houtkachel (bouwregelgeving) mondt het schoorsteenkanaal boven de nok uit.

Hierdoor is er minder kans op het kunnen terugslaan van rookgassen in de woning.
Het doel van houtstoken

Milieu Centraal

In het experiment is het doel van houtstook gezelligheid creëren.

Beterstoken

Men stookt tegenwoordig niet alleen voor gezelligheid, maar vooral ook voor verwarming en besparing op energiekosten door onzekere en hoge gasprijzen.

Het antwoord op de vraag – aan het einde van de video van Milieu Centraal – “De haard erin of eruit?”, ligt genuanceerder. Er is niet altijd een keuze.
Vraagstelling

Milieu Centraal

“Mogen wij testen hoe ongezond jullie kachel is?” Dit is een quote uit de video over het experiment.

Beterstoken

Dit is een suggestieve vraag. Het suggereert direct dat de kachel ongezond is. Daardoor ontbreekt een objectieve kijk op het experiment.
Open haarden versus Ecodesign-houtkachels

Milieu Centraal

Men stelt dat er bijna 300.000 open haarden in Nederland zijn en slechts 4.600 Ecodesign-houtkachels.

Beterstoken

Alleen al in 2022 en 2023 werden drie keer zoveel Ecodesign-kachels verkocht.

Het experiment van Milieu Centraal schetst een suggestief en vertekend beeld van houtstook door een verouderde kachel en onrealistische omstandigheden te gebruiken. Bovendien wordt een houtkachel tegenwoordig niet alleen gebruikt voor gezelligheid, maar vooral ook voor verwarming en energiebesparing.

Het is belangrijk om houtstook eerlijk te beoordelen en de verbeteringen van moderne technieken mee te nemen. Als kennisplatform vinden we het belangrijk om in gesprek te gaan over verantwoord houtstoken. Door kennis te delen, willen we laten zien hoe je bewuster, efficiënter, schoner en veiliger stookt. In gesprek met anderen hopen we misverstanden weg te nemen en tot oplossingen te komen die voor iedereen werken.

Waar komt ‘23% fijnstof van houtkachels’ vandaan?

In de berichtgeving rondom het verbod op houtstook ben je dit getal misschien tegengekomen. Maar wat zegt dit getal eigenlijk? En klopt 23%?

Allereerst: stoot een houtkachel ook fijnstof uit? Het antwoord is ja. Elk verbrandingstoestel, van oude open haard tot moderne pelletkachel, stoot fijnstof uit. Net als bij elektrische auto’s is de fijnstofuitstoot bij een moderne variant (pelletkachel en Ecodesign houtkachel) minimaal.

In de volksmond wordt een houtkachel of Ecodesign houtkachel ook wel een ‘open haard’ genoemd, maar ze zijn absoluut niet hetzelfde.

Je kunt het vergelijken met de grote verschillen tussen een oldtimer en een elektrische auto.

Om een eerlijke vergelijking te maken is het belangrijk de verschillende invalshoeken goed te onderscheiden. In onderstaande afbeelding wordt de uitstoot van fijnstof tussen oude- en nieuwe technieken kachels ten opzichte van verschillende soorten auto’s vergeleken.

Hoe zit het nu werkelijk met de fijnstofuitstoot?

Daarnaast staat in de berichtgeving dat houtkachels de grootste boosdoeners zijn als het gaat om de 23% fijnstofuitstoot in Nederland. Dit is feitelijk onjuist, omdat:

23% omvat niet alleen houtkachels, maar ook tuinhaarden, barbecues, vreugdevuren en de hout- of pelletkachels die in huis staan.
De meeste fijnstof (meer dan 50%) in Nederland komt uit het buitenland. De 23% slaat enkel op fijnstof die in Nederland geproduceerd wordt. Tel je alle fijnstof bij elkaar op? Dan kom je uiteindelijk maar op 4% van het totaal dat veroorzaakt wordt door houtstook door consumenten.

Bron: https://www.emissieregistratie.nl/onderwerpen/condenseerbaar-fijnstof

RIVM: afname van fijnstof door moderne houtkachels en vervanging van verouderde houtkachels

Daarnaast schreef het RIVM op de website emissieregistratie.nl het volgende over fijnstofuitstoot en houtkachels:

“De uitstoot van fijnstof uit houtstook is veel minder gedaald. Dat komt deels doordat er minder beleid is gemaakt voor fijnstofemissies uit houtkachels. Tussen 1990 en 2019 is de uitstoot van PM2.5 door houtkachels afgenomen van 2.1 naar 1.4 kiloton, exclusief condenseerbaar fijnstof.”

“De afname komt vooral doordat er steeds vaker modernere houtkachels worden gebruikt die daarbij verouderde houtkachels vervangen. Nieuwe kachels verbranden het hout beter waardoor ze minder fijnstof uitstoten, met name het condenseerbaar deel.”

Conclusie: fijnstofuitstoot door houtkachels juist afgenomen.

Het vaakgenoemde ‘23% fijnstof door houtkachels’ geeft een onjuist beeld. Dit percentage omvat ook uitstoot van tuinhaarden, barbecues en vreugdevuren en geldt alleen voor in Nederland geproduceerde fijnstof. In werkelijkheid komt meer dan de helft van de fijnstofuitstoot uit het buitenland.

Bovendien bevestigt het RIVM dat de uitstoot door juist houtkachels is afgenomen. Dit komt doordat het gebruik van moderne kachels die oude modellen vervangen en schoner verbranden, wat de luchtkwaliteit verder verbeterd.

Houtstook alleen voor de gezelligheid?

Houtstoken biedt veel meer dan alleen gezelligheid; het is ook een manier voor energiebesparing en verwarming.

Vooral in tijden van onzekerheid over het elektriciteitsnet én de energiecrisis – ontstaan na de inval in Oekraïne. Sindsdien zijn de energieprijzen twee keer zo hoog.

Voor veel mensen is een hout- of pelletkachel daardoor een logische keuze geworden. Er zijn nog meer redenen waarom mensen hiervoor kiezen:

Een hout- of pelletkachel blijkt een prima aanvulling voor een warmtepomp bij temperaturen onder de 10° C, waar de warmtepomp heel veel elektriciteit verbruikt.
Haardhout is nog altijd de goedkoopste energiebron. Het lokaal verwarmen van een enkele kamer met een kachel is stukken efficiënter dan het hele huis verwarmen met de cv.
Houtstook zorgt voor energie-onafhankelijkheid. Haardhout komt voor 98% uit eigen land en zelfs voor 50% uit de directe omgeving van de gebruiker. Brandstof naast de deur en niet uit landen zoals Qatar of Rusland.

Schoner, efficiënter, veiliger en bewuster stoken

Fijnstofuitstoot kun je bij houtstook niet volledig voorkomen. Maar je kunt de uitstoot wel sterk verminderen door deze vier pijlers aan te houden:

Een goed toestel.

Kies voor een moderne houtkachel die voldoet aan de nieuwste Ecodesign-normen.
Een correcte installatie.

Een goed toestel is waardeloos zonder een goede installatie. Laat die altijd uitvoeren door de DE gecertificeerde installateur.
De juiste brandstof.

Waar je bij een gashaard of een elektrische haard niet veel keuze hebt bij de aankoop van je brandstof, is dat bij een hout- of pelletkachel wel degelijk van belang.
Goed stookgedrag.

Stook verantwoorder, bijvoorbeeld met de Zwitserse stookmethode of door een stooktraining.

Bovendien is Beterstoken tegenstander van de meest vervuilende toestellen. Open haarden – die vooral tussen 1950 en 1980 in luxere koopwoningen werden gebouwd – zijn niet meer van deze tijd. Ze moeten juist verdwijnen of omgebouwd worden. Ook de oude kachel van je grootouders die via internet wordt aangeboden past niet langer in een verantwoord beeld.

Beterstoken moedigt dit onder andere aan door de inruilactie. Hiermee vervang je een oud toestel door een nieuw en modern toestel. Wat levert dit op?

Een besparing op je stook- en energiekosten.

Door de basistemperatuur van je CV lager te zetten (bijvoorbeeld op 17 of 18 graden) verzorg je met een houtkachel de aangename warmte in je woonkamer.
Een schonere verbranding en verbeterde luchtkwaliteit.

Het rendement stijgt direct naar ongeveer 80% en de uitstoot van fijnstof daalt met ongeveer 85%.
Verbeterde veiligheid.

Toestellen zijn beter afgedicht en 'lekken' bij goed gebruik geen rookgassen naar de woonkamer.

Ga naar de inruilactie

Of lees hieronder wat Beterstoken nog meer doet

Inruilactie

Hoe we jou helpen om beter te stoken

We organiseren stooktrainingen en informatiebijeenkomsten over hoe je nog schoner, efficiënter en bewuster stookt.
We leiden DE installateurs op voor de 3-jaarlijkse inspecties/onderhoud. Ook trainen we handhavers van gemeenten.
Open haarden en oude toestellen in kaart te brengen en saneren in samenwerking met de ASPB (schoorsteenvergerspatroonsbond). Toestellen vóór het jaar 2000 moeten vóór 2030 vervangen worden door toestellen die aan Ecodesign voldoen.
Op onze website vind je een stookalert waarmee je toetst of stoken bij specifieke weersomstandigheden verantwoord is.

Bovendien zijn er ook alternatieven voor houtstook. Denk aan een elektrische haard of kachel, gashaarden en bio-ethanol haarden.